Merak etmiyorum butonu nedir? Merak etmediklerini ayıklayarak hayatını merak ettiklerinden konsantre hale getiren hayali bir butondur.

Merak etme yetisi; konuşmak, akletmek, iki ayak üzerinde yürümek gibi bizi insan yapan unsurlardan biri. Neyi merak ettiğimiz veya etmediğimiz ise birey olarak kişiliğimizi hem tanımlamakta hem de şekillendirmektedir. Kendimizi tanıtırken söyleyeceğimiz kelimeler çoğunlukla durağan bir cisim olarak tarif eder bizi. Merak ise o cismin yönelişidir, ne yöne seyredeceğini gösterir. Newton fiziğindeki vektördür, yönü ve şiddeti vardır. Zaman içinde cismi bir yerden bir yere taşır.

Dolayısıyla insanı, bilhassa kendimizi tanımak ve yön vermek için merak üzerine derin bir anlayışa ihtiyacımız vardır. Meraklarımızı önce anlamak ve tahlil etmek sonra da manipüle etmek kendimize yapabileceğimiz en büyük iyiliklerden ve kazanılacak en işe yarar becerilerdendir.

Neyi Merak Ediyorsun?

Mevlana Celaleddin Rumi “Neyi arıyorsan sen osun” diyor. Sen neyi, niye arıyor; merakla peşinde koşuyorsun? Durup düşündün mü?

Merak bir şeyi öğrenme veya tecrübe etme arzusudur. Bu arzuyu çağımızda en iyi ölçen yerlerin başında her gün düzenli olarak laboratuvarına oturup bir şeyler araştırdığımız ve bir taraftan da araştırıldığımız Google gelmekte. Henüz sen kendinin neleri merak ettiğin üzerine hiç düşünmediysen dahi, o çoktan mesafe kat etti bu konuda. Bunu iş edindi. Hatta meraklarına göre baktığın yerlerin sağına soluna reklamlar serpiştirdi ve sıradaki hamleni beklemeye koyuldu.

Bu bilgi kıymetli bir bilgidir. Parmak izi gibi bir de merak izinden söz edilebilir. Tabii bu iz sürekli değişmektedir ama tam da o değişim sayesinde seni, parmak izinden çok daha iyi tarif eder. Kendini bilmek ve hayatını terbiye etmek isteyenler için de bunun izini sürmeye değer.

Merak Yönetimi

Neden böyle bir butona ihtiyaç duyduk? Bir: Merak bizi alıp bir yere götürme gücüne sahip. İki: Gitmek istediğimiz maddi ve manevi menziller var. Üç: Sanalıyla gerçeğiyle modern hayat birçok merak dağıtıcı ile kuşatılmış durumda. Dört: Bilimden teknolojiye, sanattan gönül işçiliğine öncü kişilerin hayatlarına baktığımızda açıkça görüyoruz ki meraklarını bir ya da birkaç konu etrafında odaklamış, akan zaman içinde dağılıp gitmemişler. Özet: Konsantre edilmiş, yoğunlaştırılmış bir merak hedefe götürüyor.

Merak etmiyorum butonu nedir? Merak etmediklerini ayıklayarak hayatını merak ettiklerinden konsantre hale getiren hayali bir butondur. Sanal ve gerçek dünyada önümüze gelen her sahnede sağ üst tarafta kırmızı bir merak etmiyorum butonu hayal edilir. Devamlı aklımızda olan bu buton gördüğümüz ve tecrübe ettiğimiz şeyleri merak listelerimize göre kontrol ederek merak ediyorsak devam etmemizi merak et(mek iste)miyorsak, yüz çevirmeyi sağlar. Bu yüz çevirme gerçek manada da olabilir, tarayıcının sekmesini kapatmak gibi farklı formlarda da olabilir. Üstelik butonumuz zaman içinde kullanıma bağlı olarak otomatikleşmektedir!

Tabii kullanmaya başlamadan önce ayarlarının yapılması gerek. Birinci adım hali hazırda hangi konuları merak ettiğimizi ortaya -mümkünse yazıya- dökmektir. İkinci adım bunlar arasından seçtiklerimizin üstüne tercihen ekleyebileceğimiz birkaç yeni konu ile maddi-manevi hayrımıza olacağını ümid ettiğimiz bir merak ettiklerim listesi oluşturmak. Aslında “merak etmek istediklerim” ama öyle olacağına inancımızdan “ettiklerim” olarak yazıyoruz. Diğer listemiz de merak etme(k isteme)diklerim listesi. İlk bakışta aklımıza gelmeyen şeyler olabileceği gibi zaman içinde merakımıza kasteden yeni alanlar da çıkabilir. Baştan belirlediklerimizin üstüne zamanla ve butonumuz yardımıyla güncellemeye açık bu listeler.

Alet Çantası

Meraklarımızı tahlil ettikten ve odaklanacağımız yönleri tespit ettikten sonra, sıradaki adım merakımızı dağıtacak unsurlardan korunmak olmalıdır. Merakın dağılırsa, dağılırsın.

Gerçek hayatta ortak merak alanlarını paylaştığımız kişileri yakımızda bulundurmak ve zaman geçirmek başta gelir. Yine merak alanlarımıza göre, etkinliklere ve topluluklara katılmayı öncelemeli, hayatımızı ve kariyerimizi planlarken ve dahi okuduğumuz kitapları izlediğimiz filmleri seçerken bu merakları göz önünde bulundurmalı. Gelen teklifleri buna göre değerlendirmeli. Merak etmek istediklerimin dışında olması bir teklifi geri çevirmek için yeterli sebeptir.

Bugün merakımızın peşinden gittiğimiz zemin çoğunlukla internetin sanal zeminidir. Hiç kimsenin reddedemeyeceği üzere merakımızın en çok dağıldığı yer de burasıdır. Neredeyse tüm dünyayı saran bu ağ bize her gün yeni merak alanları sunar: Buna ne dersin, peki ya buna bir göz atmaz mısın? Bunlarla başa çıkmak için oldukça kullanışlı birkaç araçtan bahsedeceğim. Bu araçları merak etmiyorum butonu ile beraber kullanabilirsin.

Merak ediyorum listendeki konulardan birinde bir makale okuyorsun, makalenin sağındaki reklamlar seni rahatsız ediyor, bir iki derken ilgini dağıtmayı başarıyor. Diğer taraftan senin sitede daha uzun süre kalman en önemli şey olduğu için diğer yazılar, bir sürü hareketli hareketsiz rengarenk görseller sunuluyor. Bunlardan arınmış temiz bir okuma deneyimi için Readability isimli Chrome eklentisini kullanarak dikkatini korurken bir taraftan da boyut, renk ve font açısından yazıyı daha okunaklı hale getirebilirsin.

Sanal dünyadaki gündelik uğrak yerlerimiz arasında en merak dağıtıcı yer elbette sosyal medyadır. Burada her şey karışık bir şekilde alt alta akıp gittiğinden hiçbirinin kıymeti harbiyesi yoktur. Dikkati bir noktaya teksif etmeyi olabildiğince zorlaştırır. Hâlbuki bu, bilgiden ilim ortaya çıkması için bu zaruridir. Haliyle sosyal medya kullanıcılarının bunun için yöntemler geliştirmesi gerekmektedir. Zira bu şirketler yüzeysel insanlar üretmekten gayet memnun gözüküyorlar. Bunu bir süre sonra fark edip şikayet de edenler vardır ama çok azımız bu konuda birşeyleri değiştirmeyi başarabiliyor. Meraklarına odaklanmak isteyen bir kişinin ilk yapacağı şeylerden biri de iyi bir sosyal medya temizliğidir.

Şimdi, takip ettiklerim / arkdaşlarım listeni açarak “Kimi, niye takip ediyorum?” diye sırayla gözden geçirme ve temizlik yapmanın vaktidir. Hatta bu konuda biraz acımazsız olmanın da faydası var. Her bir kişi için neden takip ettiğini ifade eden bir cümle kurmaya çalış içinden. Sadece bu bile kendimizi tanımak adına önemli bir iş olacaktır. Sonra da bu nedenlerden, hazırladığımız merak listesine uygun olanları muhafaza edip olmayanları bertaraf edelim. Özellikle akıl çelme, merak dağıtma potansiyeli yüksek paylaşımlar (kedi videoları mesela) yapan kişileri…

Pek tabi hatır için, seni takip ettiği için takip etmek zorunda kaldığın kişiler vardır. Onları kırmadan da merak yönetimi yapmak bazı platformlarda mümkün. Facebook için “takibi bırak”, Twitter ve yer yer sosyal medya özelliği gösterebilen Whatsapp gruplarında “sessize al” özelliği yardımımıza yetişiyor. Çok fazla takip ettiğin kişi varsa bu temizliği toplu yapamayacaksan zaman içinde karşına merak dağıtıcı bir paylaşım çıktıkça da yapabilirsin. Bir çoğumuzun zaten kullanmakta olduğu bu özellikleri bir de meraklarımız açısından değerlendirmekte fayda var.

Sosyal medyada oldukça önemli bir diğer aracımız da “listeler.” Farklı merak alanlarımıza göre takip ettiğimiz kişilerden listeler oluşturmalı hatta bu listeleri ana akıştan daha sık ziyaret etmeli.

YouTube vd. video platformlarını kullanan (başka sitelerden yönlendirme ile gelenler değil doğrudan kullanan) kişi sayısı oldukça fazla. Bizde 4.5G ile geçişle birlikte daha da artacağı söylenebilir. Büyüleyici videolar arasından sadece gerçekten merak ettiklerine odaklanmak için siteyi ana sayfadan değil doğrudan “abonelikler” sayfasından açabilir, bunun için tarayıcında yer işareti koyabilirsin. Tabii aboneliklerini düzenledikten sonra. Videolarla ilgili bir diğer küçük tavsiye de bitmesine birkaç saniye kala kapatmayı alışkanlık haline getirmek.

Her gün onlarca mail alıyorsun ve bunların arasından merakına uygun olanları ayıklamaya ve okumaya vaktin kalmıyor mu? Bir, abonesi olduğun e-posta listelerini budamalısın. İki, Gmail ve diğer birçok e-mail servisinin otomatik e-mail filtreleme / etiketleme / klasörleme özelliği bulunuyor. Özetle şöyle ayarlar yapabiliyorsunuz: Şuradan ve şuradan gelen e-mailleri şu isimle etiketle. Ayarları biraz kurcalayarak kolaylıkla e-maillerini meraklarına göre filtreleyebilirsin. E-mail kutunu açtığında hangi merakınla ilgili okumak istiyorsan onlara odaklanabilirsin.

Yazılımcılara Açık Çağrı

Merak Etmiyorum! butonunu için bir Chrome eklentisini yazacak, hayali butonumuzu dijital hale getirebilecek birisi var mı orada?

Hüseyin Küçükali'ın Yazısı.