İslamofobi, yani basit tabiriyle “İslam karşıtlığı” envai çeşit haliyle karşımızda. Özellikle bilgisayar oyunları korkulacak şekilde İslamofobi imgesi içeriyor. Bu hususta farkındalık oluşturmak ve kendimizi korumak için Gençlik ve Spor Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı’nın çok özel bir çalışması var. Malum, GENÇ’in bu ayki kapak konusu da “oyun” üzerineyken, GSB Bilgi İşlem Daire Başkanı Huzeyfe Yılmaz’a hazırladıkları çalışmayı, araştırmaları sonucu edindikleri bilgileri ve oyunlarda İslamofobiyi tetikleyen çirkin unsurları sorduk.

Oyunlarda İslamofobi çalışmanız ciddi gözlemler ve tespitler içeriyor. Hazırlık sürecinden bahsedebilir misiniz? Ne tür araştırmalar yaptınız?

Bildiğiniz üzere, dijital oyunların kullanımı her geçen gün geometrik bir hızla artış göstermektedir. Bu anlamda bizler de evlatlarımıza sunulan eğlence unsurlarının başında yer alan aktivitelerin, yerini artık etkileşim ve iletişim boyutu taşıması nedeniyle dijital mecralara, özellikle de dijital oyunlara bıraktığı gerçeğini kabul ederek oyun dünyasını araştırma ihtiyacı duyduk.

Öncelikle, ülkemizde ve dünyada dijital oyunlar sektörünün durumu, gidişatı, dijital oyunlar kavramı ve tarihçesi, dijital oyunların dünya ve ülkemizdeki yeri, dijitalleşen dünyada dijital oyunların önemi, ekonomik göstergeleri gibi bilgiler çerçevesinde ekonomik boyutunu inceleyerek bir durum değerlendirmesi yaptık. Dijital oyun dünyasının sahip olduğu rakamların bizi ulaştırdığı sonuç; dijital oyunların Hollywood sinema endüstrisinin önüne geçtiğini gösterdi.

Yapılan araştırmalar neticesinde, internetten sonra en hızlı büyüyen ikinci sektör haline gelen dijital oyun dünyasının derinlerine inildikçe, konunun sadece ekonomik boyutunun olmadığının, İslamofobi gibi dini ve milli boyutunun da mevcut olduğunun farkına vardık. Ve gördük ki, ülkeler kendi değerlerini oyunlaştırarak sunmayı tercih ediyorlar. Aynı zamanda Müslümanlarla ve Müslümanlıkla hiç alakası olmayan bir olayı Müslümanlarla bağdaştırıyorlar. Oyunlarda Müslüman adam öldürüyor, hırsızlık yapıyor, adam kaçırıyor. Aynı zamanda Müslümanlar için kutsal sayılan değerler oyunlarda ayaklar altına alınıyor. Özetle, algı yönetimi ve çeşitli subliminal mesajlar ile gençlerimizin bilinçaltlarında manevi tahribatlara sebebiyet verdiği gerçeğinin, hepimizin kabul etmesi gereken bir gerçek olduğunun farkında olmalıyız ve bu alanda farkındalığı yaygınlaştırmalıyız.

Tespit ettiğimiz bu bulguları daha da derinleştirmek üzere dijital oyuna ilgisi olan personel arkadaşlarımız ve dışarıdan arkadaşlarla bir ekip oluşturduk. Ekibimiz dünyaca ünlü oyunları detaylı bir şekilde inceleyerek bu çalışmalara başlamış oldu.

İslamofobi hayatın her alanında kendisine yer buluyor. Bunun oyunlardaki kullanımını, arttırılmasını neye bağlıyorsunuz?

Dijital oyunlarda İslamofobinin arttırılmasının iki ana sebebi var kanaatimce. Bunlardan ilki; dijital oyun sektörünün iş hacminin çok yüksek olması ve sürekli büyüyor olması diyebiliriz. Buna bağlı olarak da dijital oyun kullanımının her geçen gün artış göstermesi. İkinci ana sebep ise subliminal mesajların bilinçaltına seslenmesi ve etkisinin diğer mesajlardan daha geniş alana hakim olmasıdır. Oyuncuların dijital oyunlarda başkahraman olmaları ve oyunda aktif rol almasından dolayı sürekli başarı hırsına kapılarak bazen bir oyunda asker rolüne bürünüp terörist olarak kendisine sunulan Müslüman’ı bizzat öldürmekte ve öldürdüğü Müslüman sayısı kadar ödül/puan kazanmaktadır.

Bu oyunlar; insanların İslâm’ı Allah’tan geldiği gibi tanımalarına engel teşkil etmektedir. Yaratılan imaj; Müslüman cinayet işliyor, Müslüman Müslüman’ı öldürüyor, araba çalıyor, hırsızlık yapıyor, kadın tüccarlığı yapıyor, zina yapıyor. Haramları helalleştirme algı operasyonları yapılarak meşrulaştırma cinayetinin süreci işlenmektedir ve kutsal saydığımız her değeri oyunlara İslamofobik olarak yerleştirerek pervasızca saygısızlık yapılmaktadır. 

Araştırmalarınıza göre daha çok hangi materyaller, İslami ritüeller kullanılıyor oyunlarda?

Müslümanlar için kutsal olan saygı duyulması gereken her şeyi gençlerimizi zehirlemek için kullanıyorlar. Bakınız dünyaca ünlü oyunların birinde “Bizler için Allah İslâm’da eşi ve benzeri olmayan, övülmeye layık tek varlık ve kâinatın yaratıcısıdır” lafzını piste Arapça harflerle yazarak ayaklar altına aldırıp dans ettiriyorlar.

Bir başka oyunda; İslamiyet’in kıblesi Müslümanların kutsal evi olan Kâbe’nin muazzam kapısı oyunda şeytan kulesine girişin sembolü olarak kullanılmaktadır.

Bir başkasında; İslam Peygamberi’nin (s.a.v.) kabrinin kapısı, düşmanların ordular halinde geldiği kötülüğün, kargaşa ortamının kaynağı olarak lanse edilmektedir. Aynı zamanda bu oyun içinde, kutsal kitabımız Kur’an-ı Kerim görseli yere saçılmış kitaplar arasında gösterilerek değersizleştirilmektedir.

Bir başkasında; harabe bir evin tuvaletinde üstelik kirler içerisindeki bir klozetin tam üstünde hadis-i şerif ile bezeli olan bir çerçeve asılıydı. Müslüman bir topluluğun ihbar etmesi ve ihbarlarının akıbetini ısrarla takip etmeleri üzerine, ilgili firma çerçeve üzerinde bu hadisin bulunduğu alanı siyah çerçeve yaparak oyununu güncelledi. (“Allah güzeldir. Güzel olanı sever.”)

Diğerinde; şeytan sabit konumda saldırıları gerçekleştirirken bahsettiğimiz bu konum, kutsal kitabımızda yer alan ayetlerden birinin üzerinde gerçekleşmektedir.

Bir başkasında; yerden şehri işgal edecek biçimde minareler yükselmektedir. Oyuncu ne kadar minare ya da müezzin vurursa o kadar puan almaktadır. Vurulamayan müezzinler, oyunu kaybetmiş olmanın bir getirisi olarak durmadan ezan okumaktadırlar. Belirttiğimiz örneklerden de anlaşıldığı üzere İslam Dünyası için kâinatın yaratıcısı olan Allah’ın ismi, İslamiyet’in kıblesi Müslümanların kutsal evi olan Kâbe’nin muazzam kapısı, İslam Peygamberi’nin (s.a.v) kutsal mezarının kapısı, Kutsal Kitabımız Kur’an-ı Kerim, Rabbimizin kelamı ayetler, Sevgili Peygamberimizin sözü olan hadisler, ibadet evimiz camiinin minareleri... Kutsal olan her şeyimizi pervasızca kullanıyorlar. 

Çalışmanızda belli oyunlara da yer vermişsiniz ve bu oyunlar maalesef ülkemizde de çok yaygın. Sizce kullanılan İslamofobi ögeleri özellikle gençlere nasıl etki ediyor?

Dijital oyunlar, oyuncularına gerek senaryoları gereği, gerekse de barındırdığı ögelerden dolayı belli bir amaç ve hedef sunmaktadır. Oyuncu, bu senaryoya uyarak ve belirlenen hedefleri gerçekleştirerek oyunda başarıya ulaşmaya çalışmaktadır. Oyuncular, oyun içerisinde sadece başarıya ulaşma gayreti içerisine girmekte fakat bu süreçte farkına bile varmadan bir takım olumlu ve olumsuz kazanımlar elde etmektedirler.

İncelediğimiz bazı oyunlarda, toplumlar ya da insanlar arasında ayrım yapıldığını ya da bir başka deyişle inanışlar arasında kin, nefret duygularını oluşturma açısından bilgisayar oyunlarının aracı olarak kullanıldığını görmekteyiz.

Diğer taraftan, özellikle multiplayer dediğimiz, çevrimiçi çok oyunculu oyunlarda çocuklarımız, dil veya manevi etkilenme tehditlerine açık olup, kötü huy veya kötü dil gelişimine maruz kalabilmektedirler. Örneğin bir takım çalışması içerisinde birden fazla oyuncu birlikte bir oyun oynarken, takım arkadaşlarının etmiş olduğu kötü söz veya davranışlardan çocuklarımız etkilenebilirler.

Bununla birlikte her hangi bir objenin veya işitsel ögenin içine gömülmüş, saklanmış yani özellikle oraya gizlenmiş, insanın göremeyeceği, duyamayacağı veya fark edemeyeceği şekilde sadece bilinçaltının fark edeceği şekiller, yazılar, sesler ve mesajlar aracılığı ile İslamofobik subliminal yani bilinçaltı mesajlar verilmektedir.

Bu kapsamda; bilgisayar oyunları aracılığı ile zihinlerimizde birtakım bilinçaltı mesajların verildiği, bunun da gençlerimizde ciddi olumsuz etkilerinin olduğunu tespit ettik.

İnsanları, gençlerimizi oyunlardaki İslamofobi etkisinden korumak için neler yapabiliriz? Tavsiye edeceğiniz çalışmalar, kitaplar var mı mesela?

Yapmış olduğumuz araştırmalar, bize özellikle dijital oyunlarda İslamofobi konusunda yapılan çalışmaların yeterli olmadığını gösterdi. Daha önceki yıllarda Dijital Oyunların Etkileri gibi daha genel başlıklar altında mesele ele alınmış fakat İslamofobi başlığı altında detaylı bir çalışma olmamıştı.

Bu konuda yapılmış olan araştırmaları “Oyunlarda İslamofobi” kitapçığında ve www.oyunlardaislamofobi.com internet adresinde toplayarak yayına açmış ve gençlerimizin bilgilerine sunmuş bulunmaktayız. Gençlerimiz bu siteyi inceleyebilirler, bu site içerisinde yer alan ”İhbar Et“ butonu aracılığı ile dijital oyunlar içerisinde fark ettikleri İslam karşıtlığı temalarını tarafımıza bildirebilirler.

Bundan sonraki süreçte neler yapacağımızı, atacağımız adımların yöntemlerini ve yol haritasını belirleyeceğimiz, konu ile ilgili tüm paydaşların katılımı ile gerçekleştirilecek olan bir “çalıştay” düzenlemeyi planlıyoruz. Akademisyenlerin, oyun üretici ve dağıtımcılarının, ebeveynler, psikologlar, pedagogların ve konu ile ilgili tüm paydaş kurum ve STK’ların katılımcı olarak yer alacağı Dijital Oyunlarda İslamofobi Çalıştayı’mızda, bundan sonraki süreçte, gençlerimizi dijital oyunlardaki İslamofobi etkisinden korumak için “Neleri, Nasıl Yapmalıyız?” sorusuna cevaplar arayacağız. Çalıştayın sonunda “yol haritamızı” belirleyip bu konuda daha kapsamlı adımlar atacağız.

Salih Yüzgenç'ın Yazısı.