Çağrı Şahin / @hcagrisahin

Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi olmaya devlet cihanda bir nefes sıhhat gibi.

Kanuni Sultan Süleyman’a ait olan bu sözü hepimiz biliriz. Bilmesine biliriz de ne denli idrak edebildik. Devletimizin kıymetini bildiğimizi 15 Temmuz gecesinde halk olarak ispat ettik. Peki ya sağlığımız? Aslına bakarsanız bu konuda pek de başarılı sayılmayız. Maalesef toplum olarak bana bir şey olmaz gibi bir yanılgıya kapılıp gereken önlemleri almıyoruz. Gerek ufak, yerel mevzularda gerekse tüm toplumu alakadar eden mevzularda biraz ihmalkâr kalıyoruz. Son zamanlarda gittikçe artan ve sağlığımızı tehdit eden bir problemimiz var: Hava kirliliği.

Günlük yaşamsal faaliyetler için ortalama 1kg yemek yiyor 2 kg su içiyoruz. Soluduğumuz hava ise yaklaşık 20 kg. Yediğimiz yemeğin, içtiğimiz suyun temiz ve helal olduğuna dikkat ediyoruz peki ya soluduğumuz hava helal mi? Sağlığımız için kalitesiz yiyecekleri yemiyoruz peki neden kalitesiz hava soluyalım?

Hava Kirliliğinin Özgeçmişi

Hava kirliliğinin yaygınlaşarak, bir halk sağlığı sorunu haline gelme süreci sanayi devrimi ile başladı. Makineleşmenin çoğalması fosil yakıt kullanımında hızla artmaya neden oldu. Kullanılan yakıtlardan çıkan bazı kimyasalların yıllar boyu atmosferde birikmesi hava kirliliği olarak karşımıza çıktı.

Hava kirliliğinin başlıca nedenlerini kentleşme, ulaşım ve sanayileşme şeklinde sıralayabiliriz. Bu üç kaynak bir kısır döngü içinde birbirlerini etkilemektedir. Sanayileşmeyle birlikte endüstriyel tarım uygulamalarına geçiş kırsal işsizliği artırmış ve böylece kırdan kente göçü hızlanmıştır. Bunun bir sonucu olarak da kent büyüdükçe yaşayan insan sayısı artmakta, kentin konuşlandığı alan genişlemekte, ısınma kaynaklı kirletici miktarı artmaktadır. Kent büyüdükçe, buna bağlı olarak ulaşım ağı genişlemekte, araç sayısı artmakta, kullanılan yakıt miktarı ve egzos emisyonları artmaktadır. Her üçünün birlikte artışı ise hava kirliliğinin artmasıyla sonuçlanmaktadır.

Modern toplumun hengâmesi içinde hava kirliliğini fark etmiyor olabilirsiniz. Ama kirliliği fark etmemek olmadığı anlamına gelmiyor. Dünya Sağlık Örgütü(WHO)’nun hazırlamış olduğu dünya kirlilik haritası durumun vahametini gözler önüne seriyor.

Bu zamanın insanı: “Buluttan Nem Havadan Hastalık Kapar”

Hava kirliliğinin halk sağlığı üzerine etkileri açık bir biçimde bilinmektedir. Gerek Sağlık Bakanlığı’nın raporlarında gerekse Dünya Sağlık Örgütü’nün raporlarında, hava kirliliğinin cilt hastalıkları, saç dökülmesi, akciğer hastalıkları ve hatta kansere yol açtığı somut bir gerçektir. Bunlara rağmen halkımız işin ciddiyetini pek kavrayabilmiş değil. Merkezi Paris`te bulunan Uluslararası Enerji Ajansının yayınladığı raporda“1”, hava kirliliği; tansiyon, kötü beslenme ve sigaranın ardından insan sağlığı için dördüncü büyük tehdit olarak gösteriliyor. Hava kirliliğine bağlı hastalıklardan dolayı her yıl 6,5 milyon insanın hayatını kaybettiği belirtilen raporda, enerji sektöründe hava kirliliğinin önlenmesi için gerekli adımların atılmaması halinde bu sayının ilerleyen yıllarda artacağı belirtiliyor.

İsmi bile ürkütmeye yetiyor: “Asit Yağmurları”

Hava kirliliğinin bir diğer sonucu ise asit yağmurları. Özet olarak atmosferde artan asidik gazların yağmur sonucu yeryüzüne inmesi ile oluşuyor. Etkisini anlık göremesek de zamanla ekosistemi tahrip ederek bitki ve hayvan popülasyonlarının sonunu hazırlıyor. Bir diğer zararı da antik yapıları erozyona uğratması oluyor. Rabbimizin bize emaneti olan bedenimizi ve dünyamızı bu kirliliğe karşı korumak için bazı tedbirler almak zorundayız. Devlet bazında yapılması gerekenler olduğu gibi bireysel olarak da alabileceğimiz tedbirler var.

Ben Neler Yapabilirim?

• Konu ile alakalı yeterli bilgi edinmeye çalışalım.

• Kalorisi düşük olan ve havayı daha çok kirleten kaçak kömür kullanmamaya özen gösterelim. Bunun yerine yüksek kalorili kömürler kullanalım.

• Soba boruları ve bacaları her yıl temizlemeye özen gösterelim.

• İmkânımız varsa ısınma amaçlı kömür kullanımı yerine doğal gazı tercih edelim.

• Pencere, kapı ve çatıların yalıtımına önem verelim.

• Mümkün olduğunca toplu taşıma araçlarını kullanmaya çalışalım.

Kaynak: Türk Toraks Derneği / Hava Kirliliği Kara Rapor http://maps.who.int/airpollution/ International Energy Agency / Energy and Air Pollution World Energy Outlook Special Report

GENÇ'ın Yazısı.