ESA’nın yaptığı tahminlere göre İspanya, Portekiz, İtalya, Bulgaristan ve Yunanistan da dâhil olmak üzere birçok Avrupa ülkesi riskli bölgede bulunuyor. Tiangong-1 her gün, hatta çoğu zaman günde iki kez ülkemizin üzerinden de geçiyor. Bu da Türkiye’nin ne yazık ki riskli bölgelerin başında olmasına neden oluyor.

Evet, doğru okudunuz. Başımıza her an uydu düşebilir. Hatırlarsanız dergimizin Ekim 2016 sayısında siz değerli okuyucularımızla “Uzayın Parlayan Yıldızı: ÇİN” başlıklı bir yazı paylaşmıştık. Yazıda Çin’in uzaydaki başarılarından bahsetmiştik. Ama Çin’in uzaydaki bu hızlı yükselişi tabiri caizse başımızı belâya soktu.

Çin, 2011’de uzaya fırlattığı Tiangong-1 modülüyle mini bir uzay laboratuvarı kurmuş ve farklı zamanlarda Çinli astronotları bu modüle taşımayı başarmıştı. Mart 2016’da görevi biten Tiangong-1 modülünün ardından Tiangong-2’yi Eylül’de uzaya gönderen Çin, uzayda kalıcı bir istasyon kurma yolunda emin adımlarla ilerliyordu. Ancak Çin, Tiangong-2’yi başarılı bir şekilde kullanmaya devam ederken, geçtiğimiz günlerde korkunç bir gelişmeyi dünyayla paylaştı!

Tiangong-1 Kontrolden Çıktı!

Çin, görev süresini bitiren Tiangong-1 uzay aracının kontrolünü kaybettiğini duyurdu! 12 metre uzunluğunda, 3,3 metre çapında ve 8,5 ton ağırlığındaki Tiangong-1, her geçen gün kontrolsüz bir şekilde alçalmaya devam ediyor. Çin, Birleşmiş Milletler’e Tiangong-1’in Ekim 2017 ile Nisan 2018 arasındaki herhangi bir zamanda Dünya’ya düşebileceği bilgisini verdi. Ancak nereye düşeceği henüz bilinmiyor. 8,5 tonluk Tiangong-1 atmosferden kurtulup Dünya’ya ulaşabilecek kadar büyük! Tiangong-1’in atmosferde yandıktan sonra yaklaşık 100 kg kadarlık kısmının Dünya’ya ulaşması bekleniyor.

Çin, Tiangong-1’e ikisi insanlı olmak üzere toplam üç sefer düzenlemişti. Tiangong-1 bu seferlerin ardından emekliye ayrılmıştı. Emekliye ayrılan uydular normal süreçte ya son yakıtlarıyla uzay çöplüğüne çekilir ya da kontrollü bir şekilde okyanus semâlarında atmosferde yakılır.

Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Kasım ayının başında yaptığı açıklamada Tiangong-1’in Ocak 2018 ile Mart 2018 arasında bir tarihte atmosfere gireceğini tahmin ettiklerini söyledi. 43 derece Kuzey ve 43 derece Güney enlemi arasında bir yere düşeceğini söyleyen ESA’ya göre Tiangong-1’in tam olarak nereye düşeceğini kestirmek son âna kadar imkânsız. Yerden 300 kilometre yüksekte yörüngede kontrolsüz bir şekilde ilerleyen Tiangong-1 ile ilgili tahminleri duyuran Avrupa Uzay Ajansı’ndan Holger Krag, “Atmosfere girişten çok kısa bir zaman önce bile ancak çok geniş bir coğrafi alan üzerine risk tahmini yapabiliyoruz” dedi.

Türkiye de Riskli Bölgede

ESA’nın yaptığı tahminlere göre İspanya, Portekiz, İtalya, Bulgaristan ve Yunanistan da dâhil olmak üzere birçok Avrupa ülkesi riskli bölgede bulunuyor. Tiangong-1 her gün, hatta çoğu zaman günde iki kez ülkemizin üzerinden de geçiyor. Bu da Türkiye’nin ne yazık ki riskli bölgelerin başında olmasına neden oluyor.

Kontrolü kaybedilen çok daha büyük uzay araçları Dünya’ya geri dönmüş ancak hiçbiri yeryüzünde yaralanmalara neden olmamıştı. 1991’de Sovyetler Birliği’ne ait 20 tonluk Salyut 7 istasyonu, bir diğer 20 tonluk uzay aracına takılı halde Dünya’ya çarpmış, ayrılan parçalar Arjantin’in Capitán Bermúdez kentine düşmüştü. 1979’da Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) kontrolünü neredeyse tamamen kaybettiği 77 tonluk dev uzay istasyonu Skylab da hızla yeryüzüne düşüşe geçmiş, büyük parçalardan bazıları da Batı Avustralya’ya düşmüştü.

Şimdiye kadar bu tür bir olaydan kimsenin yaralanmamış olmaması bu sefer de bir tehlikenin olmayacağı anlamına gelmiyor. Bekleyip göreceğiz…

İlk Uzay Balonu Denemesi Artık Hüsran Değil

Dergimizin Kasım 2017 sayısında hatırlarsanız uzay balonu maceramızdan bahsetmiş, ilk denememizi uzay balonumuzu bulamadığımız için “hüsran” diye nitelendirmiştik. Ancak yazımızın yayınlandığı Kasım ayında mucizevî bir tevafuk yaşadık. Kandıra Jandarmadan Abdurrahman Çavuş bizi aradı ve uzay balonumuzu bulduğunu söyledi. Kandıra’ya bağlı Çiller köyünden Sabahattin Amca fındık bahçesine giderken bulmuş kutumuzu. Aslında kutuyu bir ay önce görmüş ama uzaktan mantar zannedip önemsememiş. Ama daha sonra yakından baktığında durumu anlamış ve muhtarı aramış. Muhtar da jandarmayı haberdar etmiş. Abdurrahman Çavuş başta şüpheli paket olduğu için patlatmayı düşünmüş ancak kutunun üzerindeki bilimsel deney yazısını görünce vazgeçmiş ve üstündeki numarayı yani bizi aramış. Velhâsıl iletişimi kaybettiğimiz ve tüm umutlarımızı yitirdiğimiz kutumuza tam 4 ay sonra kavuşmuş olduk. Dört ay sonra kameradan aldığımız görüntülerde ilk balon fırlatma heyecanımızı izlemek ise bizleri oldukça duygulandırdı. Hayat sürprizlerle dolu…

Uzay Tarihinde Bu Ay 

Mars Gezgini Spirit Kızıl Gezegen’e İndi NASA tarafından sadece üç aylık bir Mars görevi için Kızıl Gezegen’e gönderilen Spirit (Ruh) 4 Ocak 2004’te Mars’ın yüzeyine başarılı bir şekilde indirildi. Araç hızla kendisine yüklenen görevleri yerine getirdikten sonra 6 yıl daha ek görevlerde bulundu. Mars’ın topraklı yüzeyinde yaklaşık 8 km yol katetti. Birkaç büyük krater keşfetti, binlerce kayayı inceledi, toprağın içindeki mineralleri saptadı, Mars’ın toz fırtınalarının fotoğraflarını yolladı ve gün batımlarını görüntüledi. Mars’ın uydularını gözledi ve ilk kez bir başka gezegende gökyüzünün nasıl göründüğünü iletti. Araçla olan iletişim 22 Mart 2010’da kesildi. Aracın kuma saplanıp hareket yeteneğini yitirdiği bölgeye kış gelince, yeterli güneş alamayacağını düşünen araştırmacılar aracı uyku moduna aldı. Bu tarihten sonra araçla bir daha hiç irtibat kurulamadı ve 26 Mayıs 2011’de Spirit programının resmi olarak bittiği duyuruldu.

Meteor: Gezegenler arasında dolaşan taş parçalarından her biri (yere düşenlere göktaşı denir).

Örtülme: Bir gökcisminden gelen ışığın, bakış doğrultumuz ile bu cisim arasına giren başka bir gökcismi tarafından kesilmesi; bir yıldız ya da gezegenin Ay tarafından örtülmesi.

Evren Işını: Evrenden gelip yer havayuvalarına giren yüksek enerjili parçacık ışınımına ilişkin ışın.

Muaz Erdem'ın Yazısı.