Gökyüzünde gördüğümüz her yıldız bir önceki güne göre aslında binlerce kilometre yol almıştır. İçinde bulunduğumuz Dünya ise uzayda geçtiği noktadan bir daha geçmemek üzere sürekli bir yörüngede akıp gider. Dolayısıyla uzaya her an farklı bir açıdan bakıyoruz aslında. Peki 2018 yılında gökyüzünde hangi gök olaylarına şahit olacağız?

Kur’an-ı Kerim’in muhtelif yerlerinde Rabbimiz başımızı kaldırıp göğü seyredip tefekkür etmemizi emreder. Öyle güzel bir dine mensubuz ki kılımızı dâhi kıpırdatmadan, sadece Allah’ın bize vermiş olduğu en büyük nimet olan aklımızı kullanarak yaptığımız tefekkür bile ibadetten sayılıyor. Hatta bazı hadis rivayetlerinde bir saatlik tefekkürün kırk gece nafile ibadetten daha hayırlı olduğu buyurulur. Rûhî derinliğe ulaşmış bir mütefekkir, “Bu cihân, âkiller (akıl sâhipleri) için seyr-i bedâyî (ilâhî sanatı ibretle temâşâ ve tefekkür); ahmaklar için ise yemek ile şehvettir!” buyurarak insanın sığ olmaması gerektiğini anlatmaya çalışmıştır.

Tefekkür için uzay muazzam bir vesiledir. Çünkü insan Dünya’yı büyük ölçüde mahvetmiş olsa bile, yıldızlar, gezegenler, Güneş ve tüm uzay Allah’ın yarattığı gibidir. İnsan gökyüzüne bakıp tefekkür ettiği vakit Allah’ın varlığını daha yakînen hisseder. Fakiri de gökbilime iten sebep budur.

Gökyüzündeki her an özeldir. Çünkü her an farklı bir dizilim söz konusudur. Gökyüzünde gördüğümüz her yıldız bir önceki güne göre aslında binlerce kilometre yol almıştır. İçinde bulunduğumuz Dünya ise uzayda geçtiği noktadan bir daha geçmemek üzere sürekli bir yörüngede akıp gider. Dolayısıyla uzaya her an farklı bir açıdan bakıyoruz aslında. Peki 2018 yılında gökyüzünde hangi gök olaylarına şahit olacağız?

2018’de Beş Tutulma Gerçekleşecek

Güneş ve Ay tutulmaları gökyüzündeki en dehşet verici hadiselerin başında gelir hiç şüphesiz. Özellikle Güneş tutulması sırasında bizlere “Güneş nimetini” hatırlatan Rabbimiz, gündüzün ortasında geceyi yaşatır. Peygamber Efendimiz’in (s.a.v.) zamanında Güneş tutuldu da korkarak kalktı ve: “Allah’ın gönderdiği bu ayetler hiç kimsenin ölümü ve hayatı için olmaz! Fakat Allah onu kullarını korkutmak için göndermektedir. Güneş tutulması gibi bir şey gördüğünüz vakit Allah’tan korkarak istiğfar ve O’nu anmaya yönelin!” buyurdu.

2018 yılında ikisi Ay, üçü Güneş olmak üzere tam beş tutulma olayı bizleri bekliyor. Ancak bu tutulmalardan sadece bir tanesi, 27 Temmuz 2018’de gerçekleşecek olan Tam Ay Tutulması ülkemizden gözlemlenebilecek. Diğer tutulmalar ise ülkemizden gözlemlenemeyecek. 31 Ocak 2018’de gerçekleşecek Tam Ay Tutulması genel zamana göre 10.49-16.10 arasında gerçekleşecek ve ülkemizden gözlenemeyecek. 15 Şubat 2018’de gerçekleşecek Parçalı Güneş Tutulması, ülkemizden görülemeyecek. Bu tutulmada Ay, Güneş’in yüzde 60’ını örtecek. 13 Temmuz 2018’de gerçekleşecek Parçalı Güneş Tutulması, Antarktika’nın Kuzeyi ve Avustralya’nın Güneyinden izlenebilecek ve genel zamana göre 01.48’de başlayıp 04.13’te sona erecek. Ülkemizden izlenemeyecek bu tutulmada Ay, Güneş’in yüzde 34’ünü örtecek. 27 Temmuz 2018’de gerçekleşecek Tam Ay Tutulması ise ülkemizden gözlenebilecek. Bu tutulma saat 20.13’te başlayıp ertesi gün sabaha karşı 02.30’da sona erecek. Tutulmanın maksimumunun gerçekleştiği 22.30-01.13 arasında Ay tamamen kararacak. 11 Ağustos 2018’de gerçekleşecek Parçalı Güneş Tutulması ise Kanada’nın en Kuzeyi, Grönland, İzlanda, İskandinavya, Rusya ve Kazakistan’ın büyük bir kısmı, Moğolistan ve Çin’in büyük bölümünden izlenebilecek. Ülkemizden görülemeyecek olan bu tutulma ise genel zamana göre 08.02-11.30 arasında gerçekleşecek ve Ay Güneş’in yaklaşık yüzde 75’ini örtecek.

Göktaşı Yağmuru Tarihleri

Her yıl olduğu gibi yine belli tarihlerde göktaşı yağmurlarını seyredeceğiz. Bunların içerisinde en yoğun olanı İkizler Göktaşı Yağmuru’dur. Ancak bu göktaşı yağmuru kış aylarına denk geldiği için havanın kapalı olma ihtimali yüksek oluyor ve bu sebeple genellikle izlenemiyor.

Bu yılki göktaşı yağmurlarının yoğunluğu ve en iyi gözlenebileceği tarihleri şöyle sıralayabiliriz: 3-4 Ocak gecesi Dörtlük Göktaşı Yağmuru’nda saatte 40 göktaşı, 22-23 Nisan gecesi Lir Göktaşı Yağmuru’nda saatte 20 göktaşı, 4-5 Mayıs gecesi Eta Kova Göktaşı Yağmuru’nda saatte 60 göktaşı, 27-28 Temmuz gecesi Delta Kova Göktaşı Yağmuru’nda saatte 20 göktaşı, 12-13 Ağustos gecesi Kahraman Göktaşı Yağmuru’nda saatte 60 göktaşı, 20-21 Ekim gecesi Avcı Göktaşı Yağmuru’nda saatte 20 göktaşı, 17-18 Kasım gecesi Aslan Göktaşı Yağmuru’nda saatte 15 göktaşı ve 13-14 Aralık gecesi İkizler Göktaşı Yağmuru’nda saatte 120 göktaşı gözlemleyebilirsiniz.

Yukarıdaki tarihlerde en fazla göktaşını gözlemlemek için ışık kirliliğinden uzak yerlere gitmelisiniz. Ayrıca havanın açık olması ve Ay’ın olmaması göreceğiniz göktaşı sayısını oldukça arttıracaktır. Göktaşı yağmuru gözlemi için tek yapmanız gereken sırtüstü yere uzanıp, gökyüzünü seyretmektir…

Ay’a İlk Yumuşak İniş Yapıldı!

ABD ile uzay yarışına girişen Sovyetler Birliği Luna-9 uzay aracını 3 Şubat 1966’da başarılı bir şekilde indirmeyi başardı. Ay’ın yüzeyine yumuşak iniş yapan ilk uzay aracı Luna-9 sayesinde Sovyetler Birliği ABD karşısında önemli bir üstünlük sağladı. Sovyetler’in Ay’ı keşfetmek için 1959’da başlattığı Luna Programı 1976’ya kadar sürdü ve bu program kapsamında 24 uzay aracı görev aldı. Luna Programı birçok ilki hayata geçirdi. 1959 yılında Luna-1, Güneş etrafında yörüngeye oturan ilk insan yapımı uydu oldu. Aynı yıl Luna-2, Ay’a ulaşan ilk insan yapımı nesne oldu. Yine aynı yıl gerçekleştirilen Luna-3, Ay etrafında tur atıp, Ay’ın görünmeyen yüzünün ilk fotoğrafını Dünya’ya gönderdi. 1970’lerde gerçekleştirilen Luna-16, 20, 24 kapsamında Ay’dan Dünya’ya toplam 326 gram toprak ve taş örnekleri getirildi. İlk defa insanlık robotik teknoloji ile Dünya’ya, Dünya dışı bir nesneden parça göndermiş oldu. 

Tutulma: Gözlemciye göre iki gökcisminden birinin öbürünü örtmesi. Ay’ın Güneş’i örtmesi (Güneş Tutulması), Dünya’nın Ay’ı örtmesi (Ay Tutulması).

Parçalı Güneş Tutulması: Güneş’in tamamı yerine, yalnızca bir kısmının Ay tarafından örtülme hadisesi.

Güneş Tâcı: Tam Güneş Tutulması’nda görülen, Güneş tekerini saran gümüş renkli, parlak halka; Güneş gazyuvarının en dış katmanı.

Muaz Erdem'ın Yazısı.