Betül Tutar

İnsanlığın var oluşu kadar eski olan evlilik ve evlenmek zaman içerisinde farklı kültürlerde bambaşka bir boyuta ulaşmıştır. Türk kültüründe ve İslam dininde evlilik bir erkek ve bir kadının nikah akdi ile bir yuva kurup beraber yaşaması olmakla birlikte dünyanın dört bir yanında şaşırtıcı gerçekler bulunuyor. Örneğin Sümerler’de evlilik bazı kanunlara bağlıydı ve çocuklar üzerinde eşit hakları bulunuyordu. Eski Mısır’da firavunlar kız kardeşleri ile evleniyorlardı. Babil’de evlenecek kızlar açık artırmayla taliplerine veriliyor ve kanuni evlilik aşamasına geçiliyordu. Çin’de ise tüm süreçleri anne ve babalar yönetiyordu. Antik Yunan’da evlilik tarafların birbirine değerli hediyeler vermesiyle sonuçlanan bir alışveriş gibiydi. Birçok toplumda farklılıklar ve kültürel öğelerin işlendiği evlilikler böyle gerçekleştiriliyordu.

Yahudilerde ise Sorarat Evlilik adında bir gelenek bulunmaktadır. Bu gelenek özet olarak baldızla evlenme geleneği olarak nitelendirilebilir. 2012 İsrail yapımı Boşluğu Doldurmak filmi Sorarat Evlilik geleneğini ortaya koyan önemli bir yapım. 7 dalda İsrail Oscarları olarak anılan “Ophir Ödülleri”ne layık görülen filmin çıkış noktasını yönetmen şöyle anlatıyor: “Genç bir kadınla tanıştık. Taktığı takılardan daha yeni evlendiğini anladık. Arkadaşım onu çok tuhaf şekilde tebrik etti. Kadın yanımızdan ayrıldığında arkadaşım bana ‘Fark ettin mi? Ablasının kocasıyla evlenmiş’ dediğinde beynimden vurulmuşa döndüm.”

Boşluğu Doldurmak filmi Ultra-Ortodoks Yahudi olan bir genç kızın, baldızla evlenme geleneği karşısında yaşadığı iç buhranları gözler önüne sermektedir. Film özellikle Hasidik Yahudiler’in günlük yaşantısı akışında evliliğin ne kadar önemli bir yer tuttuğunu gösteriyor. Henüz evlenmemiş kişilerin bir hayatı olmadığını göstermek için evlenecek olanlar “Doğum günün kutlu olsun” sözüyle tebrik ediliyor. Filmde yoğun bir şekilde evliliğin önemiyle birlikte görücü usulünün etkisi görülüyor. Filmdeki baş karakter Shira da 18 yaşında bir genç kızdır ve görücü usulüyle kendi yaşıtlarında biriyle evlendirilme aşamasındadır. Ancak ablası Esther’in doğum sırasında ölümü işleri karıştırır. Çünkü Esther’in kocası Yochay, oğlu Mordechai ile ortada kalmıştır. Artık gündemdeki konu Shira’nın evlenmesi değil Mordechai’ya bir anne bulmaktır. Yochay henüz yas tutmakta ve evlilik işleriyle ilgilenmek istememekte fakat oğlu için bunu gerçekleştirmek zorundadır. Nihayetinde enişte Yochay ile Shira’nın evlenmesine karar verilir. Yochay bu teklife onay verirken Shira’ya da sorulur fakat her ne kadar Shira’nın kendi iradesine bırakılsa da gizli bir baskı mevcuttur. Bu yüzden Shira film boyunca kendi istekleri ile ailesinin istekleri arasında gelgitler yaşayıp durur.

Filmin ana konusu evlilik olmakla birlikte Hasidik Yahudiler’in yaşam tarzlarına, gelenek-göreneklerine tanıklık etmek mümkün. Bunlardan biri Purim Bayramı’dır. Purim, Yahudi takvimindeki en neşeli bayramlardan biridir. Yahudilerin eski İran`da yok edilmekten kurtulmalarını kutlarlar. Bir diğer tanıklık ettiğimiz bayram ise Şabat Bayramıdır. Şabat, Yahudilerin dinlenme günü olan cumartesi gününü ifade eder. Bu bayramlarda, düğünlerde, sinagogda ve toplu bulunulan her alanda erkek ve kadınların konumları dikkat çekmektedir. Erkekler hep önde kadınlar ise geride, erkeklerin takipçisi konumunda bulunmaktadırlar.

Giyiniş tarzları da seyirciye dinlerine bağlılığını göstermektedir. Mesela, evli kadınların saçlarını göstermemeleri, erkeklerin tallit giymesi, kippa takması, sakallarının uzun olması ve peyot bırakmaları, evlerin kapı eşiğinde mezuzah asılı bulunması ve bebeğin (Mordechai) sünneti esnasında mohelin başına taktığı tefilin Hasidik Yahudiler’in ne kadar dindar olduklarını gösterir.

Velhasıl Boşluğu Doldurmak filmi Ultra-Ortodoks Yahudi cemaatinin hayat tarzını öğrenmek ve Sorarat Evliliğin psikolojik ve sosyolojik tahlilini yapabilmek adına önemli bir film. Seyirciyi en uygun ruh hâline sokabilmek için müzik seçimi de özenle yapılmış. Ayrıca maaile izlenebilecek uygunlukta olduğundan gönül rahatlığıyla seyredebilirsiniz.

Künye

Film Adı: Boşluğu Doldurmak (Fill The Void, Lemale et ha’halal)

Yapımı/Tür: 2012 – İsrail/Dram

GENÇ'ın Yazısı.