Tarık Demir

Bunama (demans) beyin işlevlerinde kaybı niteleyen bir kelimedir. Bunamaya sebep olan birçok hastalık vardır. İçlerinde en sık rastlanan hastalık ise Alzheimer hastalığıdır. Bu hastalık yeni bir hastalık olmasa da hastaların sayısı giderek artmaktadır. Çünkü hastalık ile ilgili en önemli risk faktörü yaştır ve yaşlanma kaçınılmaz bir durumdur. Alzheimer hastalığının görülme sıklığı  yaş ile artmaktadır (65 yaş üstü 100 kişiden  8`inde  Alzheimer hastalığı görülmektedir). Günümüzde Türkiye’de 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir. Genç nüfusun giderek yaşlanacağı bir ülke olarak Türkiye’de 30-40 yıl sonra bu hastalığın en önemli sağlık sorunu olacağı tahmin edilmektedir.

Alzheimer hastalığı henüz nedeni tam aydınlatılamayan şekilde beyin hücrelerinin daha hızlı ve erken ölmesi nedeniyle olmaktadır. Alzheimer tedavisinde birçok ümit vadeden ilaç başarısız oldu. En son özel bir ilaç firması (biogen) borsada yüzde 28 hisse kaybetmiş ve birlikte çalıştıkları 2 firma ilaç denemelerini (hafıza kaybını engelleyecek ilaç) durdurma kararı almışlar.

Bilimciler bu yüzden, hastalığı daha iyi anlamak için yeni bir araç geliştirdi: Şeffaf kafatası. Yaşadığımız bu çağda teknolojinin bu kadar ilerlemesi hastalıkların tedavisinde çok büyük öneme sahip. Önceden bilim insanları 3 boyutlu yazıcı ile kulak, burun, karaciğer vs üretmişti. Minnesota Üniversitesi`nden bilim insanları See-Shell adını verdikleri bu şeffaf kafatasını üretmek için 3 boyutlu yazıcıdan yararlanarak oluşturdular. Fareler için geliştirilen şeffaf kafatası, bilimcilerin canlı bir beynin zaman içindeki değişimini izlemesini sağlayacak. Minnesota Üniversitesi araştırmacıları önce farenin kafatasının yüzeyini dijital olarak tarattı. Daha sonra aynı kafatasının yapay ve şeffaf bir kopyası yapıldı. Farenin kafatasının üst kısmı ameliyatla çıkarıldı ve yerine yeni şeffaf kafatası yerleştirildi. Böylece beynin tamamı tek seferde görüntülenebilir hale geldi. Araştırmacılara göre bu çalışmanın en umut vadeden özelliği, fare beyni ile insan beyni arasında çok fazla benzerlik olması. Yani bu araç Alzheimer, Parkinson ya da yaşlanma gibi beyinde hasara sebep olan hastalıklar üzerinde çalışmak için çok değerli olabilir. İmplantın farenin bağışıklık sistemi tarafından reddedilmemesi de önemliydi. Böylece beyinde uzun süreli araştırmalar yapmak mümkün olacak.

Timothy J. Ebner “Bu çalışmaları insanlarda yapmamız mümkün değil ama bunlar beynin nasıl çalıştığını anlamamız ve beyin rahatsızlıkları yaşayan insanlar için tedavi geliştirebilmemiz açısından çok önemli.” dedi.

GENÇ'ın Yazısı.