Ufuk Çelik

Biyoloji felsefesi, diğer felsefe alanlarına göre çok daha yenidir. Biyoloji ve biyomedikal bilimlerdeki epistemolojik, metafizik ve etik konularla ilgilenen felsefe biliminin alt alanıdır. Diğer bilimlerden  en büyük farkı ise deney yapabilme ve bir şeyi ispatlayabilme gibi bir şansı yoktur. Bu nedenle biyoloji felsefesinin amacı laboratuvarda  ispatlanamayan  soruları varsayım yardımıyla ispatlamaktır. Bilim filozofları ve filozoflar (Aristoteles, Descartes, Kant) genellikle biyolojiyle ilgiliyse de biyoloji felsefesi 1960 ve 1970’li yıllarda bağımsız bir felsefe alanı olarak çıkıp günümüze kadar gelmiştir. Özellikle Aristoteles’in doğa bilimleri ve biyoloji için gösterdiği yol bu bilim adına çok elzemdir.

Biyoloji felsefesi, biyolojinin temel prensip ve kurallarını felsefi açıdan incelerken ampirik verilere dayanmaz. Teorik biyolojiden farklı olarak biyoloji felsefesinin tasvir edilmesi zordur. Bu cevaplar, sorulan sorulara göre ontolojiye, epistemolojiye veya genel bilim felsefesine dayanır. Biyoloji felsefesinin temel bazı soruları şunlardır:

"Dünyanın ve ilk insanın varoluşu nasıl?"

"Evrim kuramı ne tür bir kuramdır?"

"Bir tür nedir?"

"Biyolojide kullanılan fonksiyonel açıklamalar ne türdendir?"

"Seçilim bireyleri nedir?"

"Biyolojik kökenleri göz önüne alındığında, rasyonellik nasıl mümkün oluyor?"

"Dil ve mantık nereden kaynaklanır?"

"Ekoloji, tıp ile nasıl ilişkili?"

"Biyolojik ırk, cinsellik ve cinsiyet anlayışımız toplumsal değerleri nasıl yansıtabilir?"

"Genom düzenleme ajanları var mı?"

"Doğal seleksiyon nedir ve doğada nasıl çalışır?"

"Tıbbi doktorlar hastalığı nasıl açıklıyorlar?"

Biyoloji felsefesi filozofları bu gibi sorular üzerine düşünüp tartışırlar.

Biyolojinin epistemoloji, etik, estetik, antropoloji ve metafizik gibi temel sorunlara da çözüm bulacağını düşünüyorlar. Ayrıca biyolojideki ilerleme modern toplumları, insan yaşamının her açısıyla ilgili geleneksel değerleri tekrar düşünmeye bizleri sürüklüyor. Biyoloji filozoflarının ele aldığı bu sorunlar şunlardır:

"Hayat nedir?"

"Ahlaki düşüncelerin temeli nedir?"

"Estetik yargılarda kullandığımız faktörler nelerdir?"

"Evrim, İslam veya diğer dini sistemler ile uyumlu mudur?"

Günümüzde biyoloji felsefesi insanların her zaman merak ettiği, kafasını kurcaladığı güncel sorunlara çözüm bulup kafalardaki soru işaretlerini ortadan kaldırmaktadır.

GENÇ'ın Yazısı.