Tarık Demir

Türkiye’nin Rus yapımı S-400 hava savunma sistemini satın alması ve ABD yapımı F-35 savaş uçaklarının üretim programının takvimleri, Ankara’nın transatlantik ilişkilerinin odağındaki güncelliğini korumaya devam ediyor.

Dünyanın iki büyük gücü arasında sıkışan Ankara’nın önümüzdeki dönemde sadece güvenlik ilişkilerini değil, küresel diplomasideki konumunu da belirleyecek olan S-400 / F-35 açmazının takviminin nasıl işlediği sürece dair ipucu verecek nitelikte.

Zira 23 Haziran’da İstanbul seçimlerinin hemen ardından dış politikada Ankara’yı zorlu tercihler bekliyor.

İlk başlarda ekim veya kasım ayları gibi gelmesi beklenen, ancak geliş tarihi daha sonra birçok kez değiştirilerek önce haziran olarak belirtilip, sonraki süreçte temmuz sonrası bir tarihe ötelenen S-400 sistemine yönelik personel eğitimi, mayıs ayında Rusya’da başlamıştı ve yakın bir tarihte tamamlandı.

Türkiye’de özel bir yazılım yüklenmesi sonrası geçtiğimiz hafta S-400 füze savunma sistemlerinin ikisinin üretim bandından çıktığı ve 27-28 Haziran’da ilk uygulamaları yerinde gerçekleştirmek için Rus bir ekibin Ankara`ya geleceği belirtiliyor.

İlk teslimatları Haziran 2018’de yapılan F-35’ler konusunda ise geçtiğimiz yıl kasım ayında ABD Savunma Bakanlığı’nın ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi  sunduğu rapor, Türkiye’nin S-400 alımı söz konusu olursa F-35’lerin durumunun tehlikeye gireceği ve "ABD`nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası" (CAATSA) yaptırımlarının devreye sokulmasını öngören karar tasarısını oy birliğiyle kabul etti.

Bu yılın kasım ayında Türkiye’ye gelmesi beklenen ilk uçakların üretim programının dışına çıkarılmamak ve S-400 kararından cayması için Türkiye’ye Pentagon tarafından verilen son mühlet ise 31 Temmuz.

Dolayısıyla bu tarihten sonra Türkiye, ABD ve Rusya’nın önündeki seçenekler kritik dönemde.

Yaşanan süreçte ABD’den Türkiye’nin Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın almasına ilişkin bir ültimatom daha geldi .

ABD NATO Daimi Temsilcisi Hutchison:

‘’Türkiye’nin F-35 almak istiyorsa Rusya’dan S-400 satın almaktan vazgeçmesi gerekiyor. İkisini birden alamazsınız.’’

Bütün yaşananlara cevap olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan:

‘’(S-400’ler) Burada bizim yaptığımız bir anlaşma var, kararlılığımız var. Buradan geri adım atmak gibi bir şey söz konusu değil.’’

Reuters haber ajansı Cuma günü Amerikalı yetkililere dayandırdığı özel haberinde, Ankara`nın Rusya`dan almak üzere anlaşmaya vardığı S-400 hava savunma sistemi konusunda geri adım atmaması üzerine ABD`nin de yeni pilot eğitimlerini durdurma kararı aldığını bildirmişti.

Gün içinde Amerikan Foreign Policy (FP) dergisi de, ABD Savunma Bakanlığı`nın (Pentagon) kararının şu an eğitim gören pilotları da kapsadığını, tüm eğitim programlarının 31 Temmuz itibarıyla durdurulacağını ve ülkede eğitim gören Türk pilotlardan ABD`yi terk etmelerinin isteneceğini yazdı.

Anadolu Ajansı (AA), Pentagon yetkililerinin Foreign Policy`nin haberini teyit ettiklerini ve konuyla ilgili bir açıklama yapılacağını belirttiklerini bildirdi.

Arizona`daki Luke Hava Üssü`nde Türk Silahlı Kuvvetleri`ne (TSK) bağlı dört pilot, iki eğitmen pilot ve 20 yer hizmet ekibi F-35 eğitimi alıyor.

Rusya tarafında ise Moskova`da gazetecilerin sorularını yanıtlayan Kremlin Sözcüsü Yuri Ushakov, "Rusya ile Türkiye arasında varılan anlaşmaların koşulları zamanında yerine getirilir. Herhangi bir ikili sorun yok" dedi.
Rusya`nın savunma sanayi şirketi ROSTEC`in başkanı Sergey Çemezov Cuma günü yaptığı açıklamada S-400`lerin Türkiye`ye teslimine iki ay içinde başlayacaklarını açıklamıştı.

Son günlerde ise tansiyonu tırmandıran mektup polemiği oluştu.

ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan’ın Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar’a yolladığı mektup, F-35/S-400 konusunda tansiyonu arttırdı.

Basına sızdırılan mektupta değinilen meseleler:

Eğitim 31 Temmuz’da Bitiyor:

Halen eğitim süreçleri devam eden 4 Türk pilotu (ikisi öğretmen pilot) ve 38 kişilik bakım ekibi, Luke ve Eglin Hava Üssü’ndeki eğitimleri erken bitiriliyor. Türk personel, 31 Temmuz’dan itibaren üslere giremeyecek.

İkinci Ekibin Seyahat Emri Durduruldu:

Türk Hava Kuvvetleri’nin ikinci ekibi için 34 kişilik bir grup oluşturulmuştu. Bu ekibin ABD seyahat durduruldu.

Türkiye Toplantılara Alınmayacak:

Türk yetkililerinin F-35 program ofisine girişinin de 31 Temmuz itibariyle engellenecek. En yakın ortak toplantı olan 12 Haziran’da gerçekleştirilecek F-35 ortak toplantısına Türkiye temsilcisi katılmayacak.
Parça İmalat Siparişleri 2020’de Durduruluyor:

F-35 Programı’nda Türkiye’nin ciddi endüstriyel katkısı var. 2020’den itibaren Türk şirketlerine yeni sipariş verilmeyecek. Bu işler alternatif kaynaklara kaydırılacak.

Türkiye CAATSA’dan Etkilenecek:

Rusya ile iş birliği yapan Türk savunma şirketleri CAATSA yani ABD`nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası kapsamına alınacak. Bu nedenle Türk savunma sanayi ciddi yaptırım altına girecek. Türkiye ekonomisi bundan etkilenecek.

Gidişatı Durdurma Şansınız Var:

Türk personelin Rusya’ya S400 eğitimi için gönderilmesi bizi hayal kırıklığına uğrattı. Eğer S400’leri alıyorsanız Türkiye’nin F35 programından çıkartılmasına yönelik bir planlama yapmamız gerekecek. Ama hala gidişatı durdurma şansınız var.

Yollanan mektuba karşılık olarak cevap veren Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, ABD Savunma Vekili Shanahan tarafından gönderilen mektuba ilişkin "Üslubun müttefiklik ruhuna uygun olmadığını ilk andan itibaren gördük. Buna göre gerekli çalışmaları yapıyor, gerekli cevabı hazırlıyoruz." dedi.

GENÇ'ın Yazısı.