En fazla göktaşını gözlemlemek için ışık kirliliğinden uzak yerlere gitmelisiniz. Ayrıca havanın açık olması ve Ay’ın olmaması göreceğiniz göktaşı sayısını oldukça arttıracaktır. Göktaşı yağmuru gözlemi için tek yapmanız gereken sırtüstü yere uzanıp, gökyüzünü seyretmektir…

Türkiye’de yaşayanlar için 2018’de gerçekleşen en önemli gök olayı 27 Temmuz’daki Tam Ay Tutulması’ydı hiç şüphesiz. Çilehane Camii’nin bahçesinde düzenlediğimiz etkinlikte bizler de bu müthiş gök olayına şahit olmuştuk. Yatsı namazının akabinde kıldığımız Husûf Namazı’yla birlikte bulutların arkasında kalan dolunayın ortaya çıkması bizler için ibretlik bir olay olmuştu. Bu vesileyle unutulan bir sünneti de yeniden yaşamış ve yaşatmış olduk. Nitekim Peygamber Efendimiz -sallâllahu aleyhi ve sellem- Güneş Tutulması (Kusûf) ve Ay Tutulması (Husûf) sırasında namaz kılmış ve bizlere de tutulma olayı sırasında namaz kılmayı emretmiştir.

Yine birçok gök olayına şahit olacağımız 2019 yılına ise “Merkür Geçişi” damgasını vuracak! “Geçiş” dediğimiz olay yalnızca iç gezegenlere yani Merkür ve Venüs’e özgü bir hâdise. Çünkü Güneş ile Dünya arasına girebilecek sadece bu iki gezegen var. Merkür ve Venüs’ün Dünya ile Güneş’in arasına girip, Güneş diskinin önünden geçmesiyle gerçekleşen “geçiş” olayının her sene olacağı düşünülür. Çünkü her yıl mutlaka Merkür ve Venüs yörüngesel olarak Dünya ile Güneş arasına girer. Ancak yörünge eğimleri sebebiyle Merkür ve Venüs Güneş diskinin önünden geçmez. O yüzden bu hâdise belli zaman aralıklarında gerçekleşir. Mesela 11 Kasım 2019’da saat 15:35 gibi ülkemizden izlenmeye başlanacak olan Merkür Geçişi’ni kaçırırsanız bir daha 2032’yi beklemeniz gerekecek. Ama Haziran 2012’deki Venüs Geçişi’ni kaçırdıysanız, bir sonraki Venüs Geçişi’ni 2117 yılında olacağı için muhtemelen göremeyeceksiniz. :)

Çıplak gözle izlenmesi kesinlikle mümkün olmayan 11 Kasım’daki Merkür Geçişi’ni Güneş filtresi takılmış bir teleskopla izleyebilirsiniz. Teleskobunuzu Güneş filtresi olmadan kesinlikle Güneş’e çevirip bakmayın!

2019’daki 5 Tutulmadan 2’si Ülkemizden Gözlenecek

2019 yılında 3 güneş tutulması ve 2 ay tutulması gerçekleşecek. Geçtiğimiz ay 5-6 Ocak’ta gerçekleşen ve ülkemizden gözlenemeyen Parçalı Güneş Tutulması Asya’nın kuzeydoğusu ve Alaska’nın bazı bölgelerinden izlenebilmişti. 21 Ocak’taki Tam Ay Tutulması’nın tamamı Kuzey ve Güney Amerika’dan izlenebildiği gibi ülkemizden de kısmen izlenebilmişti. 2 Temmuz 2019’da Türkiye saati ile 19.55’te başlayacak olan Tam Güneş Tutulması ise ülkemizden gözlemlenemeyecek. Pasifik Okyanusu ve Güney Amerika’nın güneyinden gözlenebilecek olan bu tutulma, Ay’ın Dünya’ya nispeten yakın olması dolayısıyla, uzun tutulmalardan biri olacak ve yaklaşık 4,5 dakika sürecek. 16-17 Temmuz 2019’da yaşanacak Parçalı Ay Tutulması’nın tamamı ülkemizden gözlenebilecek ve Türkiye Saati ile 21.43-03.18 saatleri arasında gerçekleşecek. Saat 00.31’de, tutulma ortasında Ay’ın yaklaşık yüzde 65’lik bölümü Dünya’nın gölgesinde kalacak. Ülkemizden görülemeyecek olan 26 Aralık 2019’daki Halkalı Güneş Tutulması; Suudi Arabistan, Hindistan’ın güneyi, Sumatra, Borneo ve Filipinler’den görülebilecek. Bu tutulmada ise Güneş’in yüzde 97’si örtülecek.

Göktaşı Yağmurları

Her yıl olduğu gibi yine belli tarihlerde göktaşı yağmurlarını seyredeceğiz. Bunların içerisinde en yoğun olanı İkizler. Ancak İkizler Göktaşı Yağmuru aralık ayında olduğu için havanın kapalı olma ihtimali yüksek oluyor ve bu sebeple genellikle izlenemiyor. Geçtiğimiz yıl da nitekim yurt genelinde izlenememişti. Eta Kova Göktaşı Yağmuru, her yılın en gözde göktaşı yağmuru olan Kahraman Göktaşı Yağmuru’nu bu yıl tahtından edeceğe benziyor. Çünkü aynı yoğunlukta olan iki göktaşı yağmurundan Kahraman, dolunaya denk gelirken, Eta Kova yeni ay evresine denk gelecek. Ay ışığı gökyüzünü aydınlattığı için görülen göktaşı sayısı da azalıyor. Bu sebeple Eta Kova Göktaşı Yağmuru bu yıl daha yoğun gözlenebilecek.

Bu yılki göktaşı yağmurlarının yoğunluğu ve en iyi gözlenebileceği tarihleri şöyle sıralayabiliriz: 3-4 Ocak gecesi Dörtlük Göktaşı Yağmuru’nda saatte 40 göktaşı, 22-23 Nisan gecesi Lir Göktaşı Yağmuru’nda saatte 20 göktaşı, 4-5 Mayıs gecesi Eta Kova Göktaşı Yağmuru’nda saatte 60 göktaşı, 27-28 Temmuz gecesi Delta Kova Göktaşı Yağmuru’nda saatte 20 göktaşı, 12-13 Ağustos gecesi Kahraman Göktaşı Yağmuru’nda saatte 60 göktaşı, 20-21 Ekim gecesi Avcı Göktaşı Yağmuru’nda saatte 20 göktaşı, 17-18 Kasım gecesi Aslan Göktaşı Yağmuru’nda saatte 15 göktaşı ve 13-14 Aralık gecesi İkizler Göktaşı Yağmuru’nda saatte 120 göktaşı gözlemleyebilirsiniz.

Yukarıdaki tarihlerde en fazla göktaşını gözlemlemek için ışık kirliliğinden uzak yerlere gitmelisiniz. Ayrıca havanın açık olması ve Ay’ın olmaması göreceğiniz göktaşı sayısını oldukça arttıracaktır. Göktaşı yağmuru gözlemi için tek yapmanız gereken sırtüstü yere uzanıp, gökyüzünü seyretmektir…

Tüm Gezegenler Gökyüzünde

Merkür ayın ortasına doğru Güneş’ten yeterince uzaklaşacağı için akşamları batı ufkunda günbatımından hemen sonra gezegeni görmek mümkün. Merkür’ün parlaklığı fazla olmadığından, temiz bir gökyüzü ve yüksek bir gözlem yerinden gözlem yapılması gerek. Şubat ayı boyunca sabahları gündoğumundan önce gökyüzünün güneydoğu bölgesindeki en parlak gezegeni olan Venüs, ayın 18 ve 19’unda Satürn’e neredeyse değecek kadar yakın görünecek. Ayrıca, teleskobu olan amatör gökbilimciler 22-24 Şubat tarihleri arasında Venüs’ün çok yakınında bulunacak olan Plüton’u arayabilir. Günbatımında batıda yer alan ve günler geçtikçe parlaklığı azalan Mars, neredeyse gece yarısına kadar gökyüzünde. Jüpiter, ayın başında Satürn, Ay ve Venüs ile birlikte sabaha karşı güneydoğu ufkunda yer alacak. Gözlem süresi artmaya devam eden Jüpiter, gece yarısından yaklaşık üç saat sonra yükselecek ve gün doğuncaya kadar görülebilecek. Satürn’ün ise gözlenebileceği süre giderek artıyor ve gündoğumunda doğu ufkunda bulunuyor. Satürn günler ilerledikçe Venüs’le yakınlaşacak ve ikili 18 Şubat’ta birbirine çok yakın konuma gelecek. Satürn ayın sonuna doğru da Jüpiter’le yakınlaşacak.

Bakış Doğrultusu: Gözlemciyi gözlenen noktaya birleştiren doğrultu.

Batı Uzanımı: Güneş’in batı yanında bulunan bir gezegenin Güneş’ten açısal uzaklığı.

Batmayan Yıldız: Ufkun altına inmeyen yıldızlardan her biri, kutup yöresi yıldızı.

Muaz Erdem'ın Yazısı.