Bülent Ata

Diyalog çok kıymetlidir. Sırası ile senaryo yazımında, Dramatik Önerme, karakter tasarımı ve diyalog önem arz eder. Senaryoda karakterin dönüşümü önemli bir izlektir. Bunun ipuçlarını veren şey de diyaloglardır. Karakter doğrudan kendini tanımlamamalıdır. Diyaloglarla karakterin kim olduğunu inşa etmek ustalıktır.

Bir karakter tasarlamaya başladığınızda onun merak ettiğiniz, yazmak için heyecan duyacağınız birisi olması önemlidir. Tasarlama işlemi aslında yazıp bozarak evrilecek ve pek çok soru ve cevapla son haline ulaşacaktır.

Burada etik olarak esinlendiğiniz birisini mümkün olduğunca birebir almamanız yerinde olacaktır. Bu hem orijinal bir tasarımın önüne geçebilecek hem de ileride esinlendiğiniz kişinin özel hayatına ve size olumsuz yansıyabilecek sonuçlar getirebilecektir.

Şimdi, kabaca yazmak istediğiniz karakter kimdir, fiziki, karakter özellikleri nelerdir? Bir sayfa kadar bunları düşünüp yazalım. Daha sonra karakterimiz için şu 18 soruya cevap verelim;

1. Kaç yaşında?

2. Cinsiyeti?

3. Nerede doğdu?

4. Fiziksel özellikleri?

5. Şu anda neye ihtiyacı var?

6. Bir sırrını yazın.

7. Bir sıkıntısını yazın

8. Bir anısını yazın.

9. Neye inanır?

10. Üç dileğini yazın.

11. Onu gördüğünüz an içinde bulunduğu ortamı yazın.

12. Şu anda ne yapıyor?

13. Nasıl bir evde doğdu?

14. Doğduğunda iki ebeveyni de var mıydı?

15. Kardeşleri var mı? Ondan büyük kim?

16. Ondan sonra eve kim dahil oldu?

17. Büyüdüğü sırada evi terk eden oldu mu?

18. Tam şu anda geçimini nasıl sağlıyor?

Bu sorulara verdiğimiz cevaplar ile yazmak istediğimiz karakterin flu olan görüntüsünü ete kemiğe büründürmüş olacağız. Verdiğimiz cevaplar bu defa yeni sorulara bizi davet edecektir. Öyle ya “Sonra ne oldu?” Bu 18 cevaptan hareketle bu defa biz yeni sorular üretelim. Böylece karakteri daha da belirginleştireceğimiz yeni bilgilere ulaşabiliriz. Örneğin “Kaç yaşında?” sorusuna cevap olarak, “35” dedik. Buradan hareketle, “Yaşını gösteriyor mu?” diye yeni bir soru sorabiliriz. Yine, “Neye inanır?” sorusuna karakterimizin diyelim ki, “Eğer insan pes etmezse, er geç istediğine ulaşır” diye düşündüğünü yazdık, şimdi bu cevaptan hareketle şöyle yeni bir soru üretebiliriz, “Peki o hiç pes etti mi?”

Eldeki 18 soru 36 ya çıkacak ve karakterimiz hakkında 36 detay öğreneceğiz. Böylece karakterimizi her soruda biraz daha belirgin ve görünür kılmış olacağız. Bu soruların sayısını daha da artırabiliriz. Bunu başta yapabileceğimiz gibi, diyalogları yazmaya başladığımız süreçte soracağımız sorularla da karakteri biçimlemeye devam edebiliriz.

Bu noktadan sonra tasarladığımız karakterin nasıl konuşacağına dair denemeler yapmalıyız. Bir karakter tasarladık, ona elbiseler giydirdik, özellikler tanımladık. Her şey güzel, peki bu karakter bu özellikleri konuşurken nasıl yansıtır, eylemleriyle nasıl yansıtır. Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz derler ya, hadi bir de bizim karakteri yabancı bir kişi ile rahat edebileceği, ev dışında oturabileceği bir mekanda karşılaştıralım ve şu 10 maddelik eylem listesini uygulayalım.

Karakterimiz bir yabancı ile karşılaşsın ve sadece ikisi konuşsun. Mümkünse 15 replikten oluşan bir diyalog yazalım. Bu 15 replik içinde aşağıdaki maddelerden üçünü uygulamayı deneyelim.

1. Saldırı

2. Soruşturma

3. Uyarı

4. Hakaret etme

5. Ziyaret

6. Tanımak

7. Sataşmak

8. Flört etmek

9. Davet etmek

10. Eğitmek

Burada diyalog dediğimiz iki kişinin karşılıklı konuşması. Her birinin kendi konuşmasına da replik diyoruz. Bu düşündüğümüz bir olayı karakterimizin diyalog yazımında nasıl yaşanacağını görmek için oldukça faydalı bir alıştırma olacaktır. Karakterimiz böyle bir durumda nasıl davranırdı? Nasıl tepki verirdi? Ne söylerdi?

Biraz da diyalog yazımından bahsedelim. Karakterin tek başına yaptığı konuşmaya monolog deriz. En az iki kişi arasında geçen konuşmaya diyalog denir. Bir oyun metninde, senaryoda iyi yazılmış bir diyalog: 1. Metnin Dramatik Önermesi’ni güçlendirir. 2. Karakteri belirginleştirir, açığa çıkartır. 3. Çatışma yaratır ya da çatışmayı çözer. Diyalog bu üç amaca hizmet eder. Bizim amacımız Dramatik Önerme’yi güçlendirecek eylemler tasarlamak ve diyaloglar yazmak. Boşluk doldurmak için diyalog yazılmaz.

Diyalog çok kıymetlidir. Sırası ile senaryo yazımında, Dramatik Önerme, karakter tasarımı ve diyalog önem arz eder. Senaryoda karakterin dönüşümü önemli bir izlektir. Bunun ipuçlarını veren şey de diyaloglardır. Karakter doğrudan kendini tanımlamamalıdır. Diyaloglarla karakterin kim olduğunu inşa etmek ustalıktır.

Şimdi diyalog yazımı ile ilgili birkaç alıştırma yapalım. Bu alıştırmaları mümkün olduğunca süre tutarak 5-7 dakika gibi bir zaman içinde yazmayı tercih edelim. İlk olarak, alfabenin “Ğ” hariç 28 harfini yukarıdan aşağı bir kağıda yazalım. Sonra bir karı-kocanın akşam yemeği için evlerine gelecek misafirler hakkında yapabilecekleri bir konuşmayı hayal edelim. Bu iki kişinin her biri sırasıyla A,B,C,Ç,D… harfi ile başlayan cümleler kuracak. Bu şekilde 28 replikten oluşan bir diyalog yazmayı deneyelim.

İkinci alıştırma şöyle, yine iki kişi karşılıklı konuşsun herhangi bir konuda. Bu defa ilk konuşan kişi 10 kelimelik bir replik söylesin, karşıdaki ise bir eksiği ile, 9 kelime ile konuşmaya katılsın. Sonra ilk kişi, 8 kelime, ikinci kişi 7 kelime şeklinde kelime sayısı birer azalarak konuşmayı devam ettirsinler.

Bu alıştırmalar sayesinde boş konuşmayıp, bir sahneyi gereksizce uzatmadan, amaca giden işlevsel diyaloglar yazmayı öğrenip geliştirmiş oluruz.

GENÇ'ın Yazısı.