Kelimenin Büyüsü Yahut Buğusu
Site Özel
2234 okunma
Muharrem Turgut
Asım Hoca’nın (Gültekin) hatırasını yaşatmak adına onun bir ömrü feda ettiği biz gençlerin etimolojiye ve Yunus’un diline daha bir yönelmemiz gerektiği kanısıyla etimoloji yazılarına niyetlendim. Birbirine telaffuz olarak yakın iki kelimeyi seçtim: Yargıla-mak / Yarlığa-mak
Yargılamak, geçişli bir fiildir. Lugatteki ilk manası ise; bir hükme varmak için her iki tarafı dinlemek, muhâkeme etmek.
Yarlıgamak da aynı şekilde geçişli bir fiildir. Lugatteki ilk manası ise; birinin suçunu bağışlamak, mağfiret etmek.
Yargı (yargu) çok eski Türkçe bir kelimedir. Çağataycada ferman, Moğolcada hakim anlamına gelmektedir. Aslen yar-mak fiilinden türemiştir. Yani bir şeyi yarmak, iğdiş etmek, parçalara ayırmak anlamını da taşımaktadır. “Yara”, “yarar”, “yaranmak”, “yararlanmak” gibi fiiller böylece bir nevi akrabadırlar. Esas anlamını ele aldığımızda “yargının”, “yarmaktan” geldiğinin altını çizelim ve diğer kelimemize göz atalım.
Yarlıgamak kelimesinin Arapça mağfiret kelimesinden geldiğini söyleyen dilbilimcilerin yanında, Köktürk harfli Türkçe metinlerde “yarlıg” kökeniyle “ihsan, bağış, hediye” anlamında kullanılageldiğini söyleyen dilbilimcilerde vardır.
Fakat mana konusunda anlaşılan şey nettir: Hakk Teala Hazretlerinin “bağışlama”sı olarak kullanılmıştır.
Yunus Emre’nin şiirinde daha açık görebiliriz:
“Hak Çalabım Hak Çalabım
Sencileyin yok Çalabım
Günahlıyam yarlıgagıl
Ey rahmeti çok Çalabım”
Şahsen bu kelimelerin telaffuz olarak yakınlığından anladığım ve kökenlerine indiğimde de gördüğüm şey; insanlar “yararak” yargılayıcıdırlar; Çalap Teala Hazretleri ise “ihsanı” ile bağışlayıcıdır.
O yüzden mümkün mertebe “yargıdan” kaçınmalı ve Çalap Teala’nın sonsuz yarlıgamasına sığınmalıyız. Asım Hoca’ya rahmet ile umarım biraz yol açmış çer-çöpü temizlemişizdir.
Rabbim cümlemizi rahmetiyle yarlıgaya…
GENÇ'ın Yazısı.