İstanbul’da saraya yakın kaynakların verdiği bilgiye göre önceki gece alel acele saraya çağrılan Mimar Sinan’a gizli bir emir verildi. Padişah Kanuni Sultan Süleyman’ın gece yarısı çağırttığı Sinan’a verdiği emirle İstanbul’un merkezinin neresi olduğunun tespit edilmesi istendi.

Fransız Elçisinin İşgüzarlığı

Hariciye’den üst düzey bir kâtibin yaptığı açıklamaya göre Padişah’a bu kararı vermesinin ardında yatan gerçek nedenin, iki gün önce Fransa Kralı’nın mektubunu getiren Büyükelçi’nin söylediği şu söz oldu: “Efendim tüm Parisliler bilirler ki Paris’in bir merkezi vardır. Herkes Paris’de o merkeze göre adres ve yön tarif eder,” diye laf etmesinden sonra Padişah’ta buna içerleyerek neden İstanbul’un da bir merkezi yok diye kızdı ve derhal emir vererek İstanbul’un merkezinin bulunmasını ve oraya bir dikilitaş dikilmesini ferman etti. Gece yarısı Padişah’tan gelen bu acil ferman üzerine Mimar Sinan derhal harekete geçerek İstanbul’un merkezini tespite koyuldu. 5 bin 712 km karelik bir yüz ölçüme sahip olan İstanbul’un bir merkezi var mıdır, varsa nerededir? Başkentler başkenti olarak bilinen, önce Roma, ardından Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu ve kıtalara hükmederek büyük barış coğrafyaları yaratmış, Osmanlı İmparatorluğuna başkentlik yapan İstanbul’un Osmanlı döneminde merkezi neresidir sorusunun cevabını vermek iki gün sürdü: Fransız Büyükelçi gitmeden İstanbul’un merkezi tesbit edilerek oraya hemen dikilitaş kondu.

Şehzade Başı Caminin Köşesi İstanbul’un Merkezi Oldu

Mimar Sinan, İstanbul’un ortasını bulmak için çalışma yaptı ve belirlediği yere bir işaret koydu. Bu işaretin bulunduğu yer, tam olarak Şehzadebaşı Camii’nin caddeye bakan yönünde, Vefa’ya dönen köşesindedir. Mimar Sinan’ın, Şehzadebaşı’na diktiği, İstanbul’un ortasını gösteren yeşil somaki mermerden yapılan döner sütun, İstanbul halkının da katıldığı muhteşem bir törenle açıldı. Bu mavi mermerden oluşan sutun Kanuni Sultan Süleyman tarafından genç yaşta vefat eden oğlu Şehzade Mehmet adına 1543–1548 yılları arasında Mimar Sinan’a yaptırılan Şehzade Camii’nin dış duvarının köşesinde bulunuyor.

Nasıl Tespit Edildi?

“İstanbul’un Ortası’nın” nasıl tespit edildiğini Mimar Sinan şöyle açıklıyor: “Şehzadebaşı Külliyesi’ni yaparken Eyüp’ten Sarayburnu’na İstanbul’un geometrik merkezini de hesaplaşmıştım. Çeşitli ölçümlerden sonra orta noktanın Şehzadebaşı Külliyesi’ndeki Şehzade Mehmet Türbesi’nin yanına rastladığını belirledik ve oraya taş diktik. Bu nokta bugün Şehzadebaşı ile Dedeefendi Caddeleri’nin kesiştiği noktadaki Şehzadebaşı Camii’nin dış duvarının köşesine rastlar. Güney ve doğu duvarlarının birleştiği bu noktada altı ve üstü demir millere oturtulmuş, böylelikle dönen yeşil somaki bir mermer sütun bulunmaktadır.”

GENÇ'ın Yazısı.