Ömer Faruk Türk

İsmail Gaspıralı, gazeteci, eğitimci ve mücadeleci bir Türk düşünürüdür.

Türk dünyasında önemli bir düşünce adamı olan Gaspıralı İsmail Bey, 20 Mart 1851 yılında Bahçesaray’a çok yakın bir yer olan Avcıköy’de doğdu. O, dünyaya geldiği sırada Kırım Harbi (1853-1856) tüm şiddetiyle devam etmekteydi… Gaspıralı İsmail Bey, on yaşına geldiğinde eğitim için gönderilmiş olduğu Akmescit Lisesinde iki sene bulunduktan sonra Varonej şehrine giderek oradaki askerî okulda eğitimini sürdürdü.

Türk karşıtlığı olarak tanımlayabileceğimiz, Ruslara âit olan “Panslavizm” Politikasından çok etkilenmiş ve o genç yaşında Rusların bu politikasına karşı koyma yâhut en azından bir tepki gösterme arzusu beslemekteydi. Bu nedenle o dönemde ikâmet ettiği Moskova Askerî İdâdisi’nden ayrılmış ve boş durmak istemeyişi onu Zincirli Medresesi’nde Rusça Öğretmeni görevine getirmişti. Bu 1,5 senelik süre zarfında Rus Edebiyatı ve fikir akımları ile ilgili kaynaklara azımsanamayacak kadar âşina olmuştu.

Gaspıralı İsmail Bey, her ne kadar tek bir konuya odaklanmış ise de o yolda gerçek bir istikrar göstermiş ve içinde bulunduğu her fiiliyat başarı ile nihâyet bulmuştur. Rus İmparatorluğu`nda Türk-İslâm toplumlarının eğitim-kültür reformuna ve modernleşmeye ihtiyaç duyduğunu zihnen öne süren tek Müslüman entelektüelidir.

Vefatı, bütün İslâm dünyasında çok büyük bir teessür uyandırmış olan bu azimli ve kararlı şahsiyet Müslümanlar ve Rusya Türkleri için önemli çalışmalar da bulunmuştur.

Rusya`daki siyasî durum ve Çarlık Rejiminin Rusya Müslümanları üzerindeki baskısının arttığı dönemlerin siyasî havasında Kırım`da dünyaya gelen Gaspıralı`nın yetiştiği şartlar, aldığı eğitim ve etkilendiği olaylar bu mühim şahsın hayatında çok elzem bir yere sahip... 19. yüzyılın sonunda Kırım`da fikir yüzüne çıkan ve "Dilde, Fikirde, İşte Birlik" şiârı ile bütün Türk Dünyasını kaplayan bu fikir mücadelesine tanıklık edebileceğiniz bir yaşamın birinci tekil şahsıdır Gaspıralı İsmail Bey… 

GENÇ'ın Yazısı.