Yusuf Toprak

Türkiye’nin Bir Asrı / Sir James Porter, Sir George Larpent / Yeditepe Yayınevi / 320 Sayfa

Bugün, Batı’da kök tutmuş bir islamofobi hastalığı ile karşı karşıyayız. Modern zamanların getirdiği milliyetçilik, ötekileştirme duygularına bağlanır bu hastalığın sebebi. 11 Eylül hadisesinden sonra dallarının yeşerdiği, mümbit bir ağaç misali bol meyve verdiği de söylenebilir. Hiç gitmediğimiz ülkelerde, hiç görmediğimiz kardeşlerimize yapılan zulümleri işitiyor ve hatta kendi ülkemizde İslam düşmanlığını üzülerek görüyor, işitiyoruz.

Batı’nın milliyetçi/ötekileştirmeci bakışının meyvesi de oryantalizmdir. Doğu’nun değerlerini kendi batılı zihinlerle değerlendiren oryantalizm, çarpık değerlendirmelerin toplamı gibidir. Ve çarpık değerlendirmeler, yıllar boyu Batı üniversitelerinde ders olarak okutulmuştur. Neticesi ise, İslâm düşmanlığıdır.

Oryantalizmin tarihi, haçlı seferlerine hatta daha önceye vardırılabilir. Batılı seyyahların seyahatnameleri, balyos raporları, hac için Kudüs’e veya diğer kutsal şehirlere yolculuk edenlerin hatıraları oryantalizmin ilk kaynaklarıdır.

On beş yıl İstanbul’da İngiliz elçiliği yapan Sir James Porter’ın hatıraları da işte tam da bu türden bir kaynaktır. İstanbul’u, Osmanlı’yı ve İslâm’ı kendi çarpık bakışıyla değerlendirmiş, bu bakışı da memleketine taşımıştır. Yıllarca okunan bu kitap, dönemin Osmanlı ve İstanbul’unun araştırılmasında kaynaklık yapabilmesi için Türkçe’ye çevrilmiş.

Kitap, Sir James Porter’ın izlenimlerini ayrıntılı biçimde veriyor. Fakat zaman zaman bariz şekilde ortaya serdiği İslâm ve Türk düşmanlığı, bizim okurumuz için caydırıcı sebep olabiliyor. Buna rağmen, İslamofobinin kökünü merak eden, pozitivist batılının bize, doğuya bakışını görmek isteyenler için ilginç bir alternatif olabilir.

GENÇ'ın Yazısı.