M. Fatih Şeker / Osmanlı Entelektüel Geleneği – Osmanlı İslam Tasavvuru 

Dergâh Yayınları / 462 – 510 Sayfa

Fatih Şeker’den Osmanlı’nın düşünce dünyasına dair iki güzel kitap, geçtiğimiz aylarda Dergâh Yayınları tarafından basıldı. Bu iki kitap, bugün üzerine sağlam araştırmaların, böylesine bütünlüklü ele alınmadığı iki konu hakkında; Osmanlı Entelektüel Geleneği ve Osmanlı İslam Tasavvuru.

Osmanlı Entelektüel Geleneği

Osmanlı’nın düşünce dünyası hangi kaynaklardan besleniyordu? Bu kaynaklar, Osmanlı tarafından nasıl değerlendiriliyordu? Osmanlı’nın düşünce mirasını okumak ne şekilde mümkün olabilir? Bütün bu sorular ve çok daha fazlasını, Fatih Şeker, kapsamlı araştırmasında cevaplamaya çalışmış.

Fatih Şeker, kitabı beş bölümle ele almış. Kısaca bölümleri şu şekilde isimlendirebiliriz: Osmanlı entelektüel geleneği ekseninde; tarih, siyaset, kelâm, tasavvuf ve felsefe. Bu bölümlerden hemen önce konuya, usul ve esası belirlemek için giriş mukabilinde bir bölüm hazırlamış. Osmanlı Asırlarında Türklerin Zihniyet Dünyası ve Hayat Felsefesi isimli sonuç bölümüyle de konuyu toparlamış.

Türk ve İslâm düşüncesini merak eden ve teferruatıyla öğrenmek isteyenlere bu kapsamlı araştırma, bir başucu kitabı olacaktır.

Osmanlı İslâm Tasavvuru

“Osmanlı tarih tecrübesinde hayatın her safhasına istikâmet veren en temel gerçek İslâmiyet’tir” diyor Fatih Şeker, kitabının önsözünde. Buradan hareketle, tarihin geniş ve en önemli safhalarından Osmanlı asırlarını anlamak, İslâmiyet’i anlamaktan geçer diyebiliriz. Fatih Şeker’in bu kapsamlı araştırması, Osmanlı’nın hücrelerine sirayet eden ve bütün olarak şekillendiren İslâmiyet’in, bu ulu çınarı nasıl şekillendirdiği teferruatıyla gösteriliyor.

Tabii, tarihin her safhasında gördüğümüz üzere etkileşim tek taraflı olmuyor. Osmanlı’yı şekillendiren İslâmiyet’le birlikte, İslâmiyet’i şekillendiren bir Osmanlı da mevcut. Bu ikinci şekillendirme, esaslarını değiştirme değil fakat hayatta tatbik etme noktasında bir geleneğin ve bir anlayış farkının ortaya çıkmasını sağlıyor. Bu konu hakkında da Fatih Şeker şöyle söylüyor: “Osmanlı tecrübesi İslâm medeniyetinin kemâl devri ve Müslümanlığın olgunluk noktasıdır.”

Fatih Şeker’in İslâm-Osmanlı ilişkisini araştırdığı eseri, bugün bize tevarüs eden mirası anlama noktasında önemli bir araştırma eser olarak karşımıza çıkıyor.

Mehmet Emin Gül'ın Yazısı.