Bu hastalıklar yaşlı hastalığı değil. Görülme sıklığı yaşla beraber artıyor ama birçoğunun gençlerde görülme sıklığı da azımsanamayacak seviyede. Kaldı ki “yaşlılar bizim geleceğimiz.” Genelde tersi söylenir ama böyle de bakabiliriz. Hem onların halini anlamak ve önemsemek hem de onlarda geleceğimizi görmek gerek.

Yaşlı hastalığı diye düşündüğümüzden ilgimizi çekmeyen önemli hastalıkları, zaman zaman hastalık yarıştırmaya dönüşen dost / akraba sohbetlerinde geçen cümleleri incelemeye devam.

Bu hastalıklar yaşlı hastalığı değil. Görülme sıklığı yaşla beraber artıyor ama birçoğunun gençlerde görülme sıklığı da azımsanamayacak düzeyde. Kaldı ki “yaşlılar bizim geleceğimiz.” Genelde tersi söylenir ama böyle de bakabiliriz. Hem onların halini anlamak ve önemsemek hem de onlarda geleceğimizi görmek gerek.

Bende Kalp Var

Biri “kalbim var”, “falancanın kalbi var” dediğinde ne anlama geliyor olabilir? Bu cümleler kalp rahatsızlıklarını ifade etmek için kullanılan geniş cümleler yani bu rahatsızlıklarından herhangi birini kastediyor olabilir, ilk akla gelenler: geçirilmiş bir kalp krizi, kalp yetersizliği, ritim bozuklukları ve kapak hastalıkları...

Kalp krizi

Vücudumuza kan gönderen kalbin de çalışmak için kana ihtiyacı var, haliyle üzerinde kendisini besleyecek damarlar (koroner damarlar) bulunuyor. Diyabet, sigara, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon gibi faktörlerin etkisiyle bu damarlarda tıkanıklıklar oluşabilir. Tıpçası miyokard infarktüsü olan kalp krizi: kalp kasının bir bölümünün, kendisine gelen kanın anlık olarak azalması ya da tamamen kesilmesi sonucunda ölmesidir. Ölen bölge tekrar çalışmayacaktır.

Hasta kalp krizi geçirdiği sırada şiddetli ve sıkıştıran tarzda bir göğüs ağrısı hisseder. Diyabet hastaları ve yaşlılar duyu kaybı dolayısıyla az hissedebileceğinden onlara daha çok dikkat edilmesi gerekir. Bu ağrıya soğuk terleme, nefes darlığı, ölüm korkusu hissi, baş dönmesi, mide bulantısı da eşlik edebilir.

Bu her zaman kalbin tamamen durması anlamına gelmez. Tıkanan damarın ve etkilenen bölgenin büyüklüğü hastanın durumunu belirler. Büyük bir bölge etkilendiyse ani ölüme sebep olabilir, çok küçük bir bölge etkilendiyse diğer bölgeler idare edebilir. Fakat bir defa kalp krizi geçiren kişinin artık çok fazla dikkatli olması gerekmektedir zira risk daha da artmıştır.

Diyabet, sigara, yüksek kolesterol, yüksek tansiyon, obezite gibi risk faktörlerinden bazılarına da sahipse böyle bir göğüs ağrısı hisseden kişi hemen bir acil servise götürülmeli.

Kalp Yetersizliği

Kalbimizin vücudumuza yeterli miktarda kan gönderememesidir. Bu ya kasılmasındaki bir sorundan ya da yeterince dolamamasından kaynaklanabilir. Zaman içinde yavaş yavaş ilerleyen ciddi bir hastalıktır. Türkiye’deki görülme sıklığı yaklaşık %3 ve gidererek daha sık rastlanan bir rahatsızlık haline geliyor.

Kanın iyi pompalanamaması bir süre sonra akciğerlerde sıvı birikimine sebep oluyor. Bu da nefes darlığı ve hırıltıya. Hastalığın başlangıcında hareket halindeyken ortaya çıkan nefes darlığı, ilerlediğinde istirahat halindeyken ve yatar pozisyonda da gözükmeye başlıyor. Bundan dolayı hastalar yüksek yastık kullanıyorlar.

Sıvı birikimi vücudun diğer yerlerinde de olacağı için kilo artışı ve bilhassa ayak bileklerinde şişlikler oluyor. Kalp, yetersizliği telafi etmek için daha hızlı atmaya başlıyor. Telafi edemediği durumlarda hastalar bayılma ve düşmeler geçirebiliyor.

Kalp krizi geçirmiş olmak, koroner damarlarda daralma, yüksek tansiyon, kalp kapaklarında veya kasındaki hastalıklar ve doğuştan gelen yapısal anormallikler, yetersizlik gelişimine neden olan faktörler.

Hayatın Ritmi

Hayatın en önemli göstergesi kalp atımı olarak görülür. Kalp atımının güm-güm (daha doğru ifadesiyle lub-dub) diye duyduğumuz düzenli bir ritmi var. Kalp kasları elektriksel bir uyarıyla uyarılıyor ve öyle kasılıyor. Asıl ritm bu elektriksel uyarının ritmi ve onu görünür hale getiren de Elektro Kardiyo Grafi (EKG) adında, o zikzak şeklindeki çizgiler.

İhtiyacımıza göre, mesela koşarken hızlanıp, uyurken yavaşlar. Dinlenme sırasındaki normal kalp atımı dakikada 60-100 arasında olmalı. Elektrik iletimini sağlayan ağda bulunan -tabiri caizse- kısa devreler, engeller yahut ekstra uyaranlar kalp ritminin hızını ve düzenini bozabiliyor, ani ölümlere sebebiyet verebiliyor. Bu bozukluklar ilaçlarla ve hayat tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebiliyor.

Kalbi ritmik uyaran merkezlerin yetersiz kalması yahut çalışmaması durumunda da düzenli elektriksel uyarılar oluşturan Kalp Pili denilen aygıtlar kullanıyor.

Yüreğim Çarptı

Kalp hastalıklarının bulgularından biri de çarpıntı. Yani kalp atışının normal zamanda hissedilir hale gelmesi. Buna nefes darlığı, göğüste baskı gibi hisler de eklenebilir. Sık veya rahatsız edici şekilde oluyorsa bir kardiyoloğa görünmek gerek.

Kapakçıklar

Kalbin içinde gönderilen kanın geri kaçmasını engelleyen ve kanın doğru yöne gönderilmesini sağlayan kapakçıklar bulunuyor. Duyduğumuz o kalp sesi de kapakçıkların kapanma sesidir aslında. Bu kapakçıkların bazı hastalıklardan dolayı tam açılıp tam kapanamaması kalbin pompalama fonksiyonunu yeterince ifa edememesine ve kalbin iş yükünün artmasına sebep oluyor, hastayı kalp yetersizliğine götürüyor.

Gereği görülürse bu kapakçıkların yerine protez kapakçıklar takılarak problem çözülebiliyor. Protez kapakların enfeksiyona sebep olacak bakterilerin yerleşmesi için uygun bir yer olması, hastalar için ciddi bir risk unsuru.

***

Hasılı kelam yukarıda geçenler başta olmak üzere kalp hastalıklarının zeminini hazırlayan faktörler ortadadır. Artık gönlünüz göğsünüzde atıyorsa kendinize, yok eğer başka bir yerde atıyorsa oraya, ailenize, eşinize, dostunuza dikkat edin.

Hüseyin Küçükali'ın Yazısı.